กองทุนที่ลงทุนในทองคำ อันที่จริงในต่างประเทศนั้นเวลาพูดถึงกองทุนทองคำ ต้องระบุให้ชัดเจนว่า กองทุนนั้นเป็นกองทุนลักษณะอย่างไร โดยทั่วไปกองทุนทองคำนั้นจะแบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลักๆ คือ กองทุนที่ลงทุนในบริษัทเหมืองทอง ซื้อขายทองคำล่วงหน้า หรือตราสารอนุพันธ์ที่เกี่ยวเนื่องกับทอง ส่วนน้องใหม่มาแรงในระยะหลังๆ นี้จะเป็น กองทุนที่ลงทุนในทองคำแท่งบริสุทธิ์ ซึ่งเป็นกองทุนที่เราจะพูดถึงกัน
กองทุนที่ลงทุนในทองคำแท่งบริสุทธิ์นี้ เริ่มมีการจัดตั้งขึ้นเมื่อไม่นานนี้เอง โดยมักจะจัดตั้งในประเทศผู้ผลิตทองคำรายใหญ่ หรือตลาดค้าทองสำคัญของโลก เช่น ออสเตรเลีย แอฟริกาใต้ อังกฤษ และสหรัฐอเมริกา โดยกองทุนนี้จะจัดตั้งในรูปแบบที่เรียกว่า exchange traded fund (etf) ซึ่งนักลงทุนทั่วไปสามารถซื้อขายหน่วยลงทุนได้ในตลาดหลักทรัพย์ตลอดเวลาทำการ โดยมีนักลงทุนสถาบันรายใหญ่คอยดูแลสภาพคล่องในการซื้อขายหน่วยลงทุน เพื่อให้การเคลื่อนไหวของราคาหน่วยลงทุนของกองทุนนั้นใกล้เคียงที่สุดกับการเคลื่อนไหวของราคาทองคำในตลาดโลก
สิ่งหนึ่งที่หลายคนมักเข้าใจผิดก็คือว่า นึกว่ากองทุนทองคำแท่งนี้จะมีผู้จัดการกองทุนนำเงินไปลงทุนซื้อๆ ขายๆ ทองคำ หรือ ซื้อกองทุนทองคำ เช่น หาซื้อทองตอนราคาตก แล้วขายทองคำออกไปตอนราคาแพงเพื่อทำกำไร เหมือนกองทุนหุ้นที่คุ้นๆ กัน ซึ่งต้องทำความเข้าใจกันเสียใหม่ ตรงนี้ว่ากองทุนประเภทนี้ถูกจัดตั้งขึ้นเพื่อให้นักลงทุนสามารถลงทุนในตราสารที่เคลื่อนไหวใกล้เคียงอย่างมาก กับราคาทองคำในตลาดโลก
พูดง่ายๆ คือว่าเป้าหมายของกองทุนทองคำแท่งนี้ ต้องการเป็นทางเลือกสำหรับการลงทุนแทนทองคำแท่งโดยตรงแค่นั้นเอง ด้วยต้นทุนที่เกี่ยวข้องโดยรวมต่ำกว่าการลงทุนในทองคำแท่งแบบเดิมๆ โดยต้นทุนที่เกี่ยวข้องของกองทุนนั้นก็ได้แก่ ค่าใช้จ่ายกองทุนทั้งหมด เทียบกับการลงทุนในทองคำแท่งโดยตรงที่มักจะมีต้นทุนค่าขนส่ง ค่าเดินทาง ค่าจัดเก็บ การประกันความเสี่ยง รวมถึงความปลอดภัยในการส่งมอบเงินและทองคำแท่ง
กองทุนประเภทนี้ จะนำเงินลงทุนทั้งจำนวนหลังหักค่าใช้จ่ายไปลงทุนในทองคำแท่งเต็มจำนวน ซึ่งจะเป็นหลักประกันว่าการซื้อขายกองทุนที่เกิดขึ้นในแต่ละวันนั้น มีทองคำแท่งบริสุทธิ์หนุนหลังอยู่จริงๆ โดยการเก็บรักษาจะดำเนินการโดยผู้รักษาทรัพย์สิน ซึ่งจะเก็บทองคำแท่งนี้ไว้ในห้องมั่นคงชั้นใต้ดินแบบเดียวกับที่ธนาคารกลางต่างๆ จัดเก็บทองคำสำรองของตนนั่นเอง
สำหรับในบ้านเรา กองทุนทองคำที่จัดตั้งขึ้นนั้น จะเป็นกองทุนที่นำเงินไปลงทุนในกองทุนทองคำแท่งในต่างประเทศ ที่กล่าวถึงข้างต้นอีกต่อหนึ่ง เพื่อให้ได้ประโยชน์จากขนาดกองทุน และสภาพคล่องที่สูง รวมถึงระบบตรวจสอบมาตรฐานทองคำที่ได้รับการยอมรับ
กองทุนรวมหน่วยลงทุนที่ลงทุนในทองคำบริสุทธิ์ของไทยนั้น จะต่างจากกองทุนในต่างประเทศ นั่นคือจัดตั้งเป็นกองทุนเปิด ที่ผู้ลงทุนสามารถซื้อขายได้ทุกวันทำการที่กำหนด และมีการกำหนดราคาซื้อขายเพียงครั้งเดียวในแต่ละวัน โดยการซื้อขายนั้นสามารถดำเนินการผ่านตัวแทนขายทั่วประเทศตลอดเวลาทำการที่กำหนดไว้
ได้รู้จักกองทุนทองคำเพิ่มมากขึ้นแล้ว หวังว่าจะช่วยเพิ่มทางเลือกการลงทุนให้กับผู้ที่สนใจบ้าง แต่ทั้งนี้ทั้งนั้น ขอให้เน้นหลักกระจายความเสี่ยง ไม่มุ่งเน้นเก็งกำไร เพื่อความสำเร็จของการลงทุนที่ยั่งยืนกว่าในระยะยาว
กองทุนทองคำน้องใหม่
สำหรับกองทุนทองคำที่เปิดขายหน่วยลงทุนอยู่ได้แก่ กองทุนเปิดเคแทม โกลด์ ฟันด์ ( KTAM Gold Fund : KT-GOLD ) ของบลจ.กรุงไทย กองทุนที่มีนโยบายการลงทุนในหน่วยลงทุนของกองทุน SPDR Gold Trust (กองทุนรวมหลัก) เพียงกองทุนเดียวโดยเฉลี่ยในรอบปีบัญชีไม่น้อยกว่าร้อยละ 80 ของมูลค่าสินทรัพย์สุทธิของกองทุน โดยกองทุนรวมหลัก จัดตั้งขึ้นภายใต้กฎหมายของประเทศสวิสเซอร์แลนด์ และบริหารจัดการโดย World Gold Trust Services, LLC กองทุนรวมหลักมีนโยบายมุ่งเน้นลงทุนในทองคำแท่ง เพื่อสร้างผลตอบแทนให้ใกล้เคียงกับผลตอบแทนของราคาทองคำ